Co vegnan els elegids?
Sco sin plaun federal vegnan elegids er las commembras ed ils commembers dals parlaments chantunals directamain dal pievel. Ils parlaments chantunals sa differenzieschan en lur grondezza. En quest connex vala la regla generala: Dapli abitantas ed abitants ch'in chantun ha, e pli grond che ses parlament è. Ils parlaments han tranter 50 commembras e commembers en il chantun Appenzell Dadens e 180 en il chantun Turitg.
En ils chantuns datti mo ina chombra parlamentara. Quai en divergenza dal parlament federal che consista da duas chombras – dal Cussegl naziunal e dal Cussegl dals chantuns.
Per regla vala il sistem da proporz per las elecziuns: Quai vul dir che mintga partida survegn il dumber da sezs che correspunda a la cumpart da sias vuschs. Per exempel sch'ina partida ha survegnì 20 pertschient da las vuschs, ha ella er il dretg sin circa 20 pertschient da tut ils sezs.
Cura vegnan els elegids?
Per il solit han las elecziuns lieu mintga 4 onns. Excepziuns datti en ils chantuns Friburg, Vad, Genevra e Giura. Qua vegni elegì mintga 5 onns.
Co vegnan ellas elegidas?
Cuntrari al Cussegl federal, la regenza svizra, vegnan las regenzas dals 26 chantuns elegidas directamain dal pievel. Las regenzas han tranter tschintg e set commembras u commembers, tut tenor chantun.
Per regla sa tracti d'elecziuns da maiorz: Las candidatas ed ils candidats cun las pli bleras vuschs èn elegids. In'excepziun è il chantun Tessin. Là vegni elegì tenor il sistem da proporz (Tge che quai vul dir, vegn descrit qua survart en il chapitel davart l'elecziun dals parlaments chantunals.). En il chantun Berna survegn il Giura bernais, ed uschia la minoritad francofona dal chantun, in dals set sezs.
Cura vegnan ellas elegidas?
Per il solit han questas elecziuns lieu mintga 4 onns. Excepziuns èn ils chantuns Friburg, Vad, Genevra e Giura. Qua vegni elegì mintga 5 onns. Ed en il chantun Appenzell Dadens vegni elegì mintga onn.
Premissas ed infurmaziuns, chantun per chantun
Candidar sco commembra u commember dal parlament chantunal u da la regenza chantunala e/u eleger tala u tal pon persunas che:
han almain 18 onns (en il chantun Glaruna dastgan persunas da 16 onns gia votar, per pudair eleger ston ellas dentant er qua avair almain 18 onns),
han la naziunalitad svizra e
n'èn betg sut curatella cumplessiva pervia d'ina inabilitad permanenta da giuditgar
Ils chantuns reglan ils detagls d'ina candidatura en lur constituziun ed en lur leschas.
Contacts ed infurmaziuns davart la participaziun a las elecziuns dals parlaments chantunals e da las regenzas chantunalas tenor chantun:
Dastgan persunas estras sa participar a las elecziuns?
Ils chantuns Giura e Neuchâtel concedan sut tschertas premissas a las persunas estras in dretg da votar e d'eleger – dentant betg il dretg da candidar per las elecziuns. Per persunas estras na datti fin ussa en nagin chantun la pussaivladad da sa laschar eleger en la regenza u en il parlament.
L'Uffizi federal da statistica publitgescha chartas davart il dretg da votar per persunas estras en Svizra sin plaun chantunal e communal.